Duboko zabrinuti razvojem događaja u Podgorici i šire u poslednjih desetak dana, izražavamo najoštriju osudu svakog oblika nasilja, diskriminacije i širenja mržnje, bez obzira na nacionalnu, etničku ili vjersku pripadnost žrtava ili počinilaca. Incidenti koji su se desili od 25. oktobra 2025. godine, ali i oni od ranije – uključujući fizičke napade, izazivanje nacionalne i vjerske netrpeljivosti, demoliranje poslovnih prostora u vlasništvu turskih državljana, te paljenje automobila – predstavljaju ne samo kršenje zakona, već i direktan napad na osnovna ljudska prava, dostojanstvo i društveni mir u našoj zemlji.
Osuđujemo sva krivična djela počinjena u ovom nizu incidenata, bez ikakvog izuzetka ili relativizacije. Napominjemo ono što bi u zemlji koja stremi članstvu u EU trebalo da bude norma a ne željeni cilj – da niko ne smije biti izvan domašaja zakona. Ovi incidenti nisu samo pojedinačni prekršaji, već zločini motivisani mržnjom po nacionalnoj osnovi, koji su prerasli u progon turskih državljana, što ih čini posebno opasnim i zahtijeva strožu primjenu Krivičnog zakonika Crne Gore, koji predviđa pooštrene kazne za djela učinjena iz razloga nacionalne, rasne ili vjerske netrpeljivosti.
Posebno ističemo da su demoliranje poslovnih prostora i uništavanje imovine turskih državljana klasični primjeri zločina iz mržnje, koji ne samo da krše pravo na imovinu i sigurnost, već i podstiču kolektivnu stigmatizaciju cijele nacije. Ovi incidenti nisu izolovani – oni su praćeni govorom mržnje na društvenim mrežama i u javnom prostoru, uključujući skandiranje parola koji pozivaju na ubistvo državljana Turske, što predstavlja direktno izazivanje nacionalne i vjerske mržnje i mora biti tretirano kao krivično djelo.
Posebnu zabrinutost izražavamo zbog organizovanog protesta građana u Podgorici, koji je obezbjeđivala policija, a koji je rezultirao vrlo prijetećom atmosferom u kvartovima sa velikim brojem turskih stanovnika. Snimci i izvještaji pokazuju da je veliki broj maskiranih muškaraca kružio ulicama, stvarajući osjećaj opasnosti i straha među turskim državljanima. Ovo nije samo spontani skup, već organizovani akt koji je, uz policijsku zaštitu, poslao poruku netrpeljivosti i podstakao dalje incidente.
Zahtijevamo hitno i jednako procesuiranje svih učesnika ovih incidenata. Državno tužilaštvo i policija moraju djelovati bez odlaganja: identifikovati, privesti i sudski goniti sve počinioce nasilja. Jednako tako, svi oni koji su raspirivali mržnju – bilo putem društvenih mreža, javnih skupova ili medija – moraju biti procesuirani u skladu sa Krivičnim zakonikom za izazivanje nacionalne, rasne i vjerske mržnje za koje su zaprijećene kazne zatvorom od šest mjeseci do deset godina i da svi koji su vršili druga krivična djela motivisana mržnjom kao što je uništavanje tuđe imovine, treba strožije da se kazne u skladu sa članom 42a KZCG. Naglašavamo da će svako odlaganje ili selektivnost u punoj primjeni zakona samo produbiti podjele i podstaknuti nove cikluse nasilja.
Kao borci i borkinje za ljudska prava, podsjećamo da Crna Gora nije zemlja mržnje i nasilja – ona je članica međunarodnih sporazuma o zaštiti ljudskih prava, uključujući Evropsku konvenciju o ljudskim pravima, i mora djelovati u skladu sa tim obavezama. Kolektivna krivica ne postoji: pojedinci odgovaraju za svoja djela, a ne cijele nacije. Širenje mržnje prema turskim državljanima – koji legalno rade, žive i doprinose našoj ekonomiji – nije odgovor na pojedinačne incidente, već put ka haosu i izolaciji naše zemlje.
Pozivamo sve – građane, političare, medije i institucije da se uzdrže od govora mržnje i da promovišu dijalog i toleranciju. Samo kroz vladavinu prava, jednakost pred zakonom i zaštitu manjina možemo sačuvati Crnu Goru kao multietničko i inkluzivno društvo.
- Danijel Kalezić, ERA – Savez za jednaka prava
- Milica Kovačević, Centar za demokratsku tranziciju (CDT)
- Tea Gorjanc Prelević, Akcija za ljudska prava (HRA)
- Daliborka Uljarević, Centar za građansko obrazovanje (CGO)
- Jovan Džoli Ulićević, Asocijacija Spektra
- Zlatko Vujović, Centar za monitoring i istraživanje (CeMI)
- Staša Baštrica, Kvir Montenegro
- Ivana Vojvodić, Juventas
- Biljana Zeković, SOS telefon za zene i djecu zrtve nasilja Podgorica
- Ervina Dabidžinović, Centar za žensko i mirovno obrazovanje ANIMA
- Milka Tadic Mijovic, Centar za istražiačko novinarstvo Crne Gore (CIN CG)
- Aida Perović, NVO Prima
- Vanja Cicmil, Zero Waste MNE
- Marica Stijepović, NVO Mirta
- Ranko Dacić, Crnogorska mreža za smanjenje štete Link
- Ana Dedivanović, Udruženje LBTQ žena “Stana”
- Maja Raičević, Centar za ženska prava
- Aida Petrović, Crnogorski ženski lobi
- Marina Vujačić, Udruženje mladih sa hendikepom Crne Gore (UMHCG)
- Olivera Nikolić, Institut za medije Crne Gore
- Budislavka Mira Saveljić, Sigurna ženska kuća
- dr Milena Popović Samardžić, NVO Ipso facto
- Kristina Mihailović, Udruženje roditelji
- Zorana Marković, CRNVO
- Zenepa Lika, MSJA
- Velija Murić, Crnogorski komitet pravnika za zaštitu ljudskih prava
- Nevenka Vuksanović, Centar za demokratiju i ljudska prava (CEDEM)
- Darko Ivanović, NVO 35mm
- Aleksandra Radoman, Centar za obuku i obrazovanje
- Adnan Čirgić, Crnogorski PEN centar
- Aleksandar Radoman, Fakultet za crnogorski jezik i književnost (FCJK)
- Sabina Talović, Bona Fide Pljevlja
- Lidija Guberinić, Opštinsko udruženje multiple skleroze Bijelo Polje
- Filip Kuzman, Antifašisti Cetinja
- Almedina Dodić, Eduko Plus
- Maja Bogojević, Agora Femina
- Dina Bajramspahić, građanska aktivistkinja
- Jovana Marović, građanska aktivistkinja
- dr Tea Dakić, psihijatrica i aktivistkinja za ljudska prava
- Srđan Vukčević, ekonomista i poslovni konsultant
- Paula Petričević, građanska aktivistkinja
- Goran Đurović, građanski aktivista
- Tamara Milaš, građanska aktivistkinja
- Dragana Tripković, dramaturškinja
- Balša Dragojević, aktivista
- Tijana Dragojević, aktivistkinja
- Jelena Čolaković, aktivistkinja
- Aleksandra Vujačić, aktivistkinja
- Marija Radović, aktivistkinja
- Marija Mijović, aktivistkinja
- Marija Ružić Stajović, aktivistkinja
- Andrijana Radulović, aktivistkinja
- Stefan Đukanović, aktivista
- Jovan Bojović, aktivista
- Marija Jovanović, aktivistkinja
- Milva Milić, aktivistkinja
- Marko Vukčević, aktivista
- Iskra Đurišić, aktivista
- Danijela Nikić, aktivistkinja
- Aleksandra Kraljević, aktivistkinja
- Aleksa Radonjić, aktivista
- Itana Kovačević, psihološkinja
- Marko Dragićević, aktivista
- Ana Jaredić, aktivistkinja
- Jelena Nenezić, glumica
- Jelena Martinović, novinarka i književnica
- dr Maida Burdzovic, psihijatrica
- dr Slaven Jovanović, specijalizant psihijatrije
- dr Zlata Kovacević, internista-endokrinolog
- Ivana Stanić, slikarka
- Adrijana Gvozdenovic, umjetnica
- Julija Milačić Petrović Njegoš, glumica
- Tijana Todorović, vizualna umjetnica
- Radoje Cerović, psiholog i biznis konsultant
- dr Boris Ćorić, psihijatar
- dr Ljiljana Radulović, neurološkinja
- Kristina Gvozdenović, doktorka političkih nauka
- Elvis Beriša, građanski aktivista
- dr Sandra Vujović, neurolog
- Vesna Rajković Nenadić, novinarka
- Mila Radulović, novinarka
- Sanja Jovanović, filmska producentkinka
- Tanja Šuković, novinarka
- Ana Milović Jasikovac, omladinska radnica
- Martina Markolović, aktivistkinja
- Elizabeta Mrnjačević, aktivistkinja
- Tanja Pavićević, novinarka
- Amra Bajrović, aktivistkinja
- Bojana Malović, aktivistkinja
- dr Boban Batrićević, univerzitetski profesor i građanski aktivista
- Milena Bešić, građanska aktivistkinja
- Sanja Orlandić, filološkinja
- Jelena Nikolić, diplomirani matematičar
- Emir Pilav, politikolog i građanski aktivista
- Nikoleta Đukanović, građanska aktivistkinja
- Veselin Radulović, advokat
- Anđela Milović, novinarka
- Bojan Zvicer, građanski aktivista
- Miloš Vukanović, istoričar
- Olivera Komar, politikološkinja
- Marija Perović, rediteljka
- Violeta Senić, građanska aktivistikinja
- Žarko Begović, građanski aktivista
- Jasna Tatar Anđelić, profesorica UCG
- Žarko Božović, građanski aktivista
- Mila Lekić Pejović, građanska aktivistinja
- Damir Suljević, građanski aktivista