Četrnaesti po redu Crnogorski festival filma o ljudskim pravima UBRZAJ 2023, u organizaciji Centra za građansko obrazovanje (CGO), održan je od 10. do 14. decembra u Podgorici, Kotoru i Beranama. Uz moto KROZ MAGLU ovogodišnje izdanje donijelo je 13 filmskih premijera crnogorskoj publici, uključujući i prvi koproducentski projekat CGO-a Mamula All Inclusive.
“Radi se o filmovima koji su beskompromisno razmještali maglu, osvjetljavajući sudbinu onih koji ne mogu sagledati ljudska prava unutar nje i onih čija su prava krše u njenoj izmaglici”, navodi se u obrazloženju selekcije.
Festival UBRZAJ tradicionalno je otvoren na Međunarodni dan ljudskih prava. Tom prilikom Daliborka Uljarević, izvršna direktorka CGO-a, uručila je godišnje nagrade za afirmaciju ljudskih prava i građanskog aktivizma Udruženju za pomoć i podršku osobama sa cističnom fibrozom Crne Gore, Akciji za ljudska prava (HRA) i posthumno Rifatu Rastoderu.
„UBRZAJ je izuzetno dobro organizovan festival, vođen od strane mladih, obrazovanih i kompetentnih ljudi, koji posvećeno rade da festival bude vidljiv i da filmovi dođu do publike. Smatram da je za festival važno da bira kvalitetne filmove koji komuniciraju i podstiču dijalog, a ovaj festival upravo to radi. Ljudska prava su temelj svakog zdravog društva i nema plemenitije teme kojoj bi jedan festival mogao da bude posvećen!”, kazao je Nikola Spasić, reditelj filma Kristina, koji je zatvorio ovogodišnji Festivala UBRZAJ.
Zatvaranju je prisustvovala i ministarska kulture i medija Tamara Vujović.
„Gost sam Festivala UBRZAJ godinama i imao sam tu privilegiju i čast da, rame uz rame, sa vrhunskim filmskim ostvarenjima, koja tretiraju probleme ljudskih prava na globalnom nivou, prikažem čak četiri svoja filma na ovom festivalu. Od 2018. neposredno pratim UBRZAJ i mogu da kažem da crnogorska publika ima zaista priliku da se na ovom festivalu upozna sa velikim i značajnim aktuelnim filmovima, kao i sa stanjem ljudskim prava u cijelom svetu. Ovaj vid edukacije, slobodno je tako možemo nazvati, trebalo bi još više da koristi u budućnosti, jer je to najbolji način da se nauči više o tome ko smo, gdje smo, i u kakvom svijetu zaista živimo”, poručio je Aleksandar Reljić, reditelj filma Mamula All Inclusive i gost Festivala UBRZAJ.
Publika je sa mnogo interesovanja, ali i emocija, ispratila upravo dugometražni dokumentarni film Mamula All Inclusive, autora Aleksandra Reljića, koji je otvorio festivalska izdanja u sva tri grada, a vrlo je inspirativna pitanja pobudio i film Kristina, reditelja Nikole Spasić, kojim je UBRZAJ zatvoren u Podgorici.
Posjetioci su imali priliku da pogledaju sjajne filmove, poput Potpuno povjerenje rediteljke Jialing Zhang, Ingeborg Bahman – Putovanje u pustinju, autorke Margarethe von Trotta i nagrađivani film reditelja Alberta Rodrígueza – Zatvor 77, kao i višestruko nagrađivani film 20 dana u Mariupolju Mstyslava Chernova. Naročitu pažnju mlađe publike privukli su filmovi Ženska banda rediteljke Susanne Regina Meures i debitantski dugometražni film Rodeo, francuske rediteljke Lole Quivoron. Filmovi Tri minuta:produžeci holandske autorke Biance Stigter, zatim realističa priča o finskoj porodici u filmu Porodično okupljanje, finske režiserke Tiae Kuovo, kao i Mara, čiju režiju, scenario i montažu potpisuje bjeloruska rediteljka Sasha Kulak, Suočavanje sa tamom, francuskog reditelja Jean-Gabriel Périota i kratkometražni film Fantom hotela Nada, bosansko-hercegovačkog autora Bojana Stojičića, bili su u fokusu vjerne publike Festivala UBRZAJ.
I ove godine, putem filma koji na angažujući način dolazi do srca publike, CGO je okupio različite aktere društva kako bi podstakli promišljanje i diskusiju o ljudskim pravima. Pričajući nekad teške i bolne priče, i ovogodišnjom filmskom selekcijom pokušali smo da rastjeramo maglu i zagrebemo ispod površine složene ljudsko-pravaške priče, inspirišući publiku da se zapita šta možemo da uradimo za afirmaciju i njegovanje kulture ljudskih prava.
Ulaz na sve projekcije je bio besplatan.
Ovogodišnje izdanje Festivala podržali su: Ministarstvo ekonomskog razvoja Crne Gore i Opština Kotor, a podršku su pružili i Opština Berane, KIC „Budo Tomović“, Kulturni centar „Nikola Đurković“ i Centar za kulturu Berane. Partneri UBRZAJ su BELDOCS, Sarajevo Film Festival i Human Rights Film Network. Posvećenost društvenoj odgovornosti se i ove godine reflektovala u poslovnom sektoru, pa naglašavamo sponzorstva hotela Cue, Gostione 1928, PG taxi i Companie De Vinos Montenegro. Medijski sponzori Festivala UBRZAJ 2023 bili su: televizija Nova M, Adria TV, Gradska TV, Gradski radio i portal gradski.me, Prva TV, E TV, Radio i portal Antena M, dnevni list Pobjeda, dnevni list Dan, portal CdM, portal Analitika, Radio Berane, Radio Kotor i Play radio.
Maja Marinović, saradnica na programima