Saborkinje i saborci civilnog sektora, 24 nevladine organizacije i 24 aktivista/kinja, uputili su pismo Vladi Crne Gore i poslanicima sa zahtjevom da Vlada što prije usvoji prijedlog, a Skupština Crne Gore i sam Zakon o pravnom prepoznavanju rodnog identiteta na osnovu samoodređenja.
Usvajanjem ovog zakona Crna Gora bi konačno stala na kraj nečovječnoj praksi sterilizacije, uvažila brojne predloge međunarodnih i evropskih institucija, a njegovo usvajanje dio je i Programa pristupanja Crne Gore Evropskoj uniji.
Slijedi integralno pismo:
“Poštovani članovi/ce Vlade i poslanici/e Skupštine Crne Gore,
obraćamo vam se sa zahtjevom da Vlada hitno utvrdi prijedlog, a zatim Skupština Crne Gore usvoji Zakon o pravnom prepoznavanju rodnog identiteta na osnovu samoodređenja prije kraja drugog zasijedanja tekuće godine, jer smatramo ovaj Zakon ključnim testom za poštovanje ljudskih prava svih u Crnoj Gori. Naime, svjedočimo da većina političkih partija zagovara usklađivanje s evropskim standardima i pristupanje Evropskoj uniji, deklarativno se zalažući za demokratiju i vladavinu prava. Iako nas ova činjenica raduje, primjećujemo nedovoljno interesovanje naših institucija za napredak u oblasti ljudskih prava.
Transrodne osobe su trenutno jedina grupacija u Crnoj Gori koja je sistemski prinuđena na invazivne i nepovratne intervencije prinudne sterilizacije, u procesu ostvarivanja prava na pravno prepoznavanje njihovog rodnog identiteta i promjene oznake pola u dokumentima. Ovaj proces je nehuman i predstavlja grubo kršenje njihovog tjelesnog integriteta, dostojanstva i prava na privatnost i porodičan život, što predstavlja kršenje osnovnih ljudskih prava garantovanih Ustavom Crne Gore i utemeljenih u praksi Evropskog suda za ljudska prava. Crna Gora se nema čime ponositi dok god pripada grupi od devet zemalja u Evropi koje i dalje zahtijevaju sterilizaciju kao preduslov za pravno prepoznavanje roda.
Dok se u javnosti aktivno govori o članstvu u EU, ne smijemo zaboraviti da je unapređenje ljudskih prava ključno na tom putu. Poslednji izvještaj Evropske unije o Crnoj Gori, je posebno naglasio nemogućnost pravnog prepoznavanja rodnog identiteta na osnovu samoodređenja i istakao da su najugroženije grupe u društvu – Romi i Egipćani, osobe sa invaliditetom i LGBTI osobe – i dalje izložene diskriminaciji, govoru mržnje i zločinima iz mržnje. Evropska komisija je takodje istakla da je poštovanje preporuka Evropskog komiteta za sprečavanje mučenja i nečovječnog ili ponižavajućeg postupanja ili kažnjavanja (CPT), u kojima je istaknuta važnost pravnog prepoznavanja rodnog identiteta na osnovu samoodređenja, preduslov za učlanjenje u EU. Smatramo da je poruka prilično jasna.
I preporuke Komiteta za eliminaciju diskriminacije nad ženama Ujedinjenih nacija (CEDAW) naglašavaju potrebu za ubrzanjem procesa usvajanja ovog zakona. Pored toga, usvajanje ovog Zakona je dio Programa pristupanja Crne Gore Evropskoj uniji, a značajno je i za zatvaranje poglavlja 19. i 23.
Usvajanje ovog Zakona biće jasan signal svim transrodnim osobama u našoj zemlji, kao i EU i međunarodnoj zajednici, da je Crna Gora spremna da prepozna sve svoje građane/ke i omogući im uživanje osnovnih ljudskih prava i dostojanstvenog života.
Kao nevladine organizacije koje se bore za ljudska prava svih građana, smatramo da je ovaj zakon neophodan korak ka razvoju Crne Gore kao zemlje jednakih prava, u kojoj svi mogu živjeti bez straha za svoj život i živote svojih najbližih. Za evropsku integraciju i demokratiju potrebna je hrabrost i odlučnost, a ovaj Zakon je prava prilika da kao zemlja pokažemo da ih imamo.
Pozivamo da prije kraja 2024. godine Vlada Crne Gore hitno utvrdi prijedlog Zakona, i omogući da Zakon uđe u skupštinsku proceduru. Apelujemo na poslanike/ce Skupštine Crne Gore da pokažu odgovoran odnos prema ljudskim pravima i usvoje Zakon o pravnom prepoznavanju rodnog identiteta na osnovu samoodređenja, te tako pokažu posvećenost evropskom putu i borbi za prava svih građana i građanki Crne Gore.
Nevladine organizacije:
Asocijacija Spektra
Crnogorska LGBTIQ asocijacija Queer Montenegro
ERA – Savez za jednaka prava LGBTI osoba na Zapadnom Balkanu i u Turskoj
CDT – Centar za demokratsku tranziciju
CEMI – Centar za monitoring i istraživanje
Centar za ženska prava
Akcija za ljudska prava
Udruženje LBTQ žena “Stana”
NVO Juventas
Institut za medije
WestBalkanNet: Regionalni forum za demokratiju, pomirenje i strateške analize
Crnogorski PEN centar
Crnogorsko filološko društvo
CGO – Centar za građansko obrazovanje
Društvo Dr Martin Schneider-Jacoby – MSJA
ANIMA – Centar za žensko i mirovno obrazovanje
CIN – CG Centar za istraživačko novinarstvo Crne Gore
NVU ŠkArt
UMHCG – Udruženje mladih sa hendikepom Crne Gore
NVO Prima
Aktivna Zona
NVO Optimisti Nikšić
CAREP – Centar za afirmaciju RE populacije
NVO Diši
Aktivisti/kinje:
Goran Đurović, građanski aktivista
Dina Bajramspahić, građanska aktivistkinja
Aleksandar Dragićević, građanski i ekološki aktivista
Jovana Marović, građanska aktivistkinja
Ljupka Kovačević, mirovna aktivistkinja i feministkinja
Milena Radulović, aktivistkinja
Dejan Batrićević, aktivista i vizuelni umjetnik
Jelena Poček, aktivistkinja
Adnan Čirgić, aktivista i lingvista
Aleksandar Radoman, aktivista i filolog
Sanja Orlandić, aktivistkinja i lingvistkinja
Boban Batrićević, aktivista i istoričar
Nikola Popović, aktivista
Vasko Raičević, aktivista i dramaturg
Milan Marković, aktivista i filolog
Milutin Mijović, aktivista
Stefan Todorović, aktivista i filolog
Ivana Mihajlović, aktivistkinja i sindikalistkinja
Miroslav Minić, aktivista i profesor crnogorskog jezika i književnosti
Svetlana Koprivica, aktivista i profesorica
Mladen Ivanović, aktivista
Ivan Bošković, aktivista i IT inženjer
Stefan Todorović, aktivista i umjetnik
Kristina Mihailović, aktivistkinja