Centar za građansko obrazovanje (CGO) cijeni da političke partije i koalicije koje učestvuju na parlamentarnim izborima 2016. treba da se odrede i po pitanju Zakona o Vladi, odnosno da se obavežu da će ovaj zakon usvojiti odmah nakon ulaska u Skupštinu Crne Gore i time konačno zakonski regulisati rad najvišeg izvršnog organa u državi.
U nedavno objavljenoj studiji „Kakva nam organizacija Vlade treba – uporedna analiza i prijedlog novog pristupa“, CGO je ukazao da je Crna Gora jedna od rijetkih zemalja u Evropi koja nema usvojen Zakon o Vladi. Dugoročno gledano, usvajanjem Zakona o Vladi bi se u normativnom smislu zaokružio pravno-politički sistem, a što podrazumijeva precizno uređenje sastava i mandata Vlade. Posebno je važno, u crnogorskom kontekstu, naglasiti da bi se takvim zakonom ograničile mogućnosti “trgovina” u slučajevima kada je Vladi potrebna podrška za opstanak na vlasti. Naime, Vlada Crne Gore ne smije biti mjesto za “udomljavanje” koalicionih partnera ili “balansiranje” partijskih kadrova, već moderan, efikasan i na mjerljivim rezultatima zasnovan servis građana.
Zakon o Vladi Crne Gore morao bi definisati i status prvog potpresjednika Vlade u slučaju da izvršna vlast ima više od jednog potpresjednika, ostvarujući nadležnost zamjene predsjednika Vlade u slučajevima odsutnosti ili spriječenosti u okviru ovlaštenja koja mu prenese. Takođe, Zakon o Vladi trebao bi definisati posebnu obavezu da jedan od potpredsjednika Vlade da prisustvuje sjednicama Skupštine Crne Gore, imajući u vidu ustavnu obavezu izvršne vlasti da sprovodi zakone i druge propise usvojene od strane Skupštine Crne Gore. Konačno, Zakon o Vladi trebao bi konkretnije urediti broj i sastav ministara koji sprovode program i politiku Vlade, ali i njihovu odgovornost.
Stoga bi političke partije, u okviru svojih izbornih ponuda morale imati jasan prijedlog strukture organizacije Vlade, koji bi primjenili nakon izbora, ukoliko budu u mogućnosti da utiču na njeno formiranje. Na ovaj način, građani bi imali punu informaciju, od strane svih političkih subjekata, čime bi se ujedno, moglo mjeriti gdje se pravi kompromis između sistemskih rješenja i hranjenja partijskih apetita ili populizma, kao i ko su akteri tih dogovora koji su odraz nedomaćinskog upravljanja resursima.
Crnogorska Vlada je danas jedan od najglomaznijih aparata izvršne vlasti u Evropi, sa 24 člana Vlade (premijer, šest potpredsjednika i 17 ministara), čime je bliža Bjelorusiji koja ima 32 člana nego zemljama EU. Ilustracije radi, jedna od osnivačica EU i njena najuticajnija članica -Njemačka ima 16 članova Vlade ili po veličini uporedljivija Slovačka ima 15, a Kipar 13 članova. Kad je riječ državama van EU, a koje Crnoj Gori mogu biti primjer, tu je Island sa 10 članova Vlade i duplo većim budžetom od onog kojim upravlja crnogorska Vlada.
mr Vladimir Vučković, saradnik na programima