Uoči 9. novembra, Međunarodnog dana borbe protiv fašizma i antisemitizma, Centar za građansko obrazovanje (CGO) upozorava vodeće političke aktere da retrogradni i ekstremistički izrazi u crnogorskom društvu postaju nova i opasna normalnost. A odgovornost za sprječavanje dolaženja do crvene linije polarizacije i ekstremizacije društva leži primarno na donosiocima političkih odluka.
CGO cijeni da je trajuća politička i društvena kriza na intenzitetu posebno dobila tokom pandemije korona virusa, ali i nakon parlamentarnih izbora, održanih 2020.godine, a koji nisu donijeli potrebnu stabilizaciju. To sve ostavlja vidne posljedice na crnogorsko društvo, pa je neophodno da se hitno i sveobuhvatno reaguje, kako bi se ograničili dalji i dalekosežni poremećaji.
CGO podsjeća da su mnogi društveni akter ukazivali, u proteklih godina dana, da svjedočimo naglom rastu ekstremističkih pojava, ali i da nije urađeno ništa na njihovom suzbijanju ili makar na otvaranju sadržajnog i inkluzivnog dijaloga u vezi sa ovim pitanjem.
Značajan dio političkih subjekata koketira sa ekstremnim elementima radi obezbjeđenja uticaja, a ignoriše činjenicu da fašizam lako mutira, prilagođava se i dolazi u mnogim oblicima. Na žalost, i određene vjerske organizacije, prije svega SPC u Crnoj Gori, prigrlile su pristup koji dijeli društvo i radikalizuje ga, a za to imaju podršku i nekih koji donose ključne državne odluke.
U Crnoj Gori danas nema konstruktivne diskusije o kontroverznim i osjetljivim tema, već se one automatski stavljaju u političku i klero-nacionalističku upotrebu. Paralelno, imamo ili zaustavljanje izgradnje objektivne kulture sjećanja, ili njenu degradaciju i zloupotrebu.
Najprepoznatljivija degradacija se desila na javnoj sceni, gdje su ekstremističke tvrdnje i populistički narativni postali norma, a neutemeljenji i agresivni obračuni sa neistomišljenicima standard. Ne postoji sfera društvenog djelovanja u kojem aktuelni političari, ili pretendenti na njihova mjesta, nijesu spremni da ignorisanjem činjenica, manipulacijama, stimulisanjem nacionalne i vjerske mržnje, mizogonije i homofobije, podstaknu dodatnu tenziju, a sve s ciljem pomjeranja fokusa građana s činjenice da značajan broj njih nema kapaciteta da riješi nagomilane društveno-ekonomske probleme.
CGO naglašava i da se antifašizam, kao temeljna vrijednost građanskog društva, pokušava potpuno izbrisati iz javnog diskursa. Nadamo se samo da to nije uvod ka uvođenju tiho najavljenih nekih novih “vrijednosti”, a koje u značajnom potiru antifašističke osnove crnogorskog društva, kao i da će ključni politički akteri staviti društvenu stabilnost i održivost ispred ličnih i partijskih interesa.
Međunarodni dan borbe protiv fašizma, antisemitizma i ksenofobije obilježava se širom Evrope 9. novembra u spomen na „Kristalnu noć“ (njem. Kristalnacht), događaj iz novembra 1938. u nacističkoj Njemačkoj, koji se dogodio u okviru sistemskog progona Jevreja i ostalih „nearijevaca“, kasnije nazvanog Holokaustom.
Miloš Vukanović, savjetnik