Centar za građansko obrazovanje (CGO) i Institut alternativa (IA) su predstavili danas na konferenciji za medije analizu “Zapošljavanje u crnogorskim opštinama – po zasluzi ili partiji?”. Analiza je pripremljena u okviru projekta “Korupcija na lokalnom nivou – Nulta tolerancija!”, koji sprovodi Centar za građansko obrazovanje (CGO) u saradnji sa NVO Institut alternativa (IA) iz Podgorice, NVO Bonum iz Pljevalja i NVO Nada iz Herceg Novog, uz podršku Evropske unije posredstvom Delegacije EU u Crnoj Gori kroz IPA 2011 i kofinansiranje Norveške kraljevske ambasade.
Boris Marić, viši pravni savjetnik u CGO-u se osvrnuo na projekat “Korupcija na lokalnom nivou – Nulta tolerancija” istakavši da isti ima za cilj jačanje uloge organizacija civilnog društva, lokalne samouprave i nadležnih državnih organa u razvoju politike, monitoringa i sprovođenja kampanje za smanjenje korupcije u lokalnim zajednicama Crne Gore. Jedan od rezultata ovog projekta jeste i šest publikacija koje se bave ključnim rizicima za pojavu korupcije na lokalnom nivou: javnim nabavkama, zapošljavanjem, javno-privatnim partnerstvima, urbanizmom, političkom korupcijom i položajem lokalnih parlamenata u sistemu borbe protiv korupcije. “Današnja tema – zapošljavanje, sa posebnim osvrtom na višak zaposlenih u lokalnim samoupravama se neminovno mora povezati sa političkim uticajem na sistem zapošljavanja i pojavom političke korupcije u cilju očuvanja stečenih pozicija vlasti na lokalnom nivou”, rekao je Marić. On je naveo da “Nijesu uspostavljeni potrebni nivoi kontrole vršenja lokalne vlasti i čitava lokalna samouprava je žrtva političkog sistema centralizovanog političkog sistema”, ocijenivši da je “izvorište problema viška zaposlenih u političkoj korupciji i politički motivisanim odlukama,” gdje morate da zapošljavate besomučno kako bi imali određen izborni rezultat”. On je zaključio da je “Depolitizacija glavni preduslov za rješavanje problema viška zaposlenih u lokalnim samoupravama, koji je posebno izražen u partijskom zapošljavanju, naročito u predizbornom periodu”.
Jovana Marović, koordinatorka istraživanja u IA smatra da je nemogućnost utvrđivanja optimalnog broja zaposlenih u opštinama u neposrednoj vezi sa lošim kadrovskim planiranjem. „Unapređenju procesa planiranja ne doprinosi ni Plan unutrašnje reorganizacije javnog sektora koji je predvidio sačinjavanje neophodnih analiza o optimalnom broju zaposlenih tek godinu dana nakon usvajanja samog dokumenta koji upravo nudi projekciju racionalizacije. ” Ona je pojasnila da su na lokalnom nivou prepoznati problemi viška zaposlenih, neadekvatno planiranje ljudskih resursa, manjak stručnog i kvalifikovanog kadra, nedovoljna motivisanost zaposlenih, partijsko zapošljavanje, nedovoljna transparentnost u vezi sa procedurama, nepostojanje formalnih preduslova da se zakon o državnim službenicima i namještenicima primjenjuje na lokalnom nivou, itd. Marović je navela da je teško bilo utvrditi broj zaposlenih na lokalnom nivou, ali da je izvjesno je da je zapošljavanje na lokalnom nivou najintenzivnije prije održavanja izbora, bez obzira na višak zaposlenih u organima lokalne uprave na koji je već ukazano. „Radnim mjestima se “kupuju” glasovi, izborna pobjeda i socijalni mir. Veliki broj zaposlenih u lokalnim samoupravama nema šta da radi, ali opet redovno prima platu. To se negativno odražava na finansijsku stabilnost lokalnih samouprava. Sistem lokalnih finansija u Crnoj Gori je dugoročno opterećen brojnim problemima od kojih su najznačajniji pad tekućih prihoda, porast neizmirenih obaveza i kreditnih zaduženja, kao i visok nivo budžetskog deficita“, ocijenila je Marović. Ona je ukazala da pored organa lokalne samouprave, problem predstavljaju i javna preduzeća i ustanove u kojima je duplo više zapošljenih, kao što je to slučaj u Baru, Budvi, Kotoru, Podgorici, Pljevljima i Tivtu.
Na osnovu analize koja je sprovedena krajem prvog kvartala 2014. godine ukupan dug svih lokalnih samouprava je iznosio 171,05 miliona eura, odnosno 4,86% procijenjenog BDP za 2014. godinu, dok su ukupne neizmirene obaveze opština zaključno sa martom mjesecom iznosile su 108,61 miliona eura. Projektovane potencijalne uštede nakon racionalizacije broja zaposlenih u svim opštinama po Planu unutrašnje reorganizacije do kraja 2016. godine bi trebalo da iznose 9.388.476,33 eura. Marović je ukazala da je u crnogorskim opštinama evidentni pad tekućih prihoda, porast neizmirenih obaveza, i kreditnih zaduženja.
Projekat “Korupcija na lokalnom nivou – Nulta tolerancija!” teži jačanju sprovođenja antikorupcijskih politika na lokalnom nivou, kao i povećanju svijesti građana o značaju efektivnih antikorupcijskih mehanizama i postupaka u 14 crnogorskih opština: Podgorica, Cetinje, Nikšić, Danilovgrad, Herceg Novi, Kotor, Tivat, Budva, Bar, Rožaje, Pljevlja, Mojkovac, Kolašin, Plužine. Ciljna grupa projekta su građani i građanke 14 crnogorskih opština u Crnoj Gori, čije razumijevanje i učestvovanje u borbi protiv korupcije na lokalnom nivou je od ključne važnosti za prevazilaženje ovog izazova za evropske integracije Crne Gore.
Svetlana Pešić, saradnica na programima