Centar za građansko obrazovanje (CGO) je danas predstavio istrazivanje javnog mnjenja o percepcijama građana/ki o korupciji u obrazovanju. O rezultatima istraživanja govorila je Daliborka Uljarević, izvršna direktorka CGO-a i Snežana Kaluđerović, koordinatorka na programu Aktivno građanstvo.
“Percepcija o (ne)korumpiranosti obrazovnog sistema u Crnoj Gori nije unformna, ali zabrinjava rast onih koji vjeruju da je korupcija u ovoj oblasti široko rasprostranjena u različitim oblastima i oblicima, kao i da po većini analiziranih parametara ona raste”, navela je Uljarević.
Uljarević je ukazala da “52% građana navodi da je korupcija prisutna ili prisutna u velikoj mjeri na privatnim fakultetima i višim školama, dok je taj procenat za državne fakultete i škole 47%, a znatno niži kad je riječ o srednjim školama (25%) i osnovnim školama (14%)”. Posebno je naglasila da je u poređenju sa 2011, kada su CGO i CEMI radili slično istraživanje, “dramatičan rast percepcije korupcije na državnim fakultetima za čak 18%”, jer je 2011. iznosio 29% da bi u četiri godine kasnije bio viđen kroz 47%, što svakako treba da zabrine rukovodstvo UCG”.
Ona je dalje pojasnila da je “oblast koja se percipira kao najprožetija korupcijom zapošljavanje ili biranje u akademska zvanja gdje 53% građana vjeruje da je korupcija prisutna u određenoj mjeri. Malo manje od polovine građana vjeruje da korupcija postoji i prilikom ocjenjivanja studenata (48%) odnosno upisa na fakultete (48%), i dodjele mjesta u domovima (47%). Ispitanici kao korumpirane oblasti vide i izbor studentskih predstavnika (38%), a upis u srednje (26%) i osnovne škole (13%) se cijene oblastima sa manje korupcije”.
Nalazi istraživanja pokazuju da su u Crnoj Gori u obrazovnom sistemu rasprostranjeni nepotizam i korišćenje partijkih veza (61% građana vjeruje u to), a ništa manji problem nije ni primanje mita ili poklona (42%). “Svega 15% građana Crne Gore navodi da su ikada lično koristili rođačke, partijske ili neke druge veze kako bi sebi ili nekoj sebi bliskoj osobi obezbijedili bolju ocjenu u školi/na fakultetu ili polaganje ispita, ali je spremnost na davanje mita za ove svrhe nešto veća (18%). Brine veliki pad onih koji su spremni da prijave nadležnim organima da im je traženo mito kroz obrazovni sistem odnosno sa 61% onih koji su to bili spremni da urade 2011, u 2015. su to spremni tek dvije petine građana ili 40% što svakako predstavlja i refleksiju nedostatka mjerljivih rezultata nadležnih institucija kad je riječ o borbi protiv korupcije u obrazovanju”, kazala je Uljarević
“Pitanje duplog zapošljavanja na UCG kojim se CGO intezivno bavio u proteklom periodu, dobija na prepoznatljivosti i sada je kao problem prepoznato od skoro polovine građana (44%), a među njima dominantno među onima koji su sa visokim ili višim obrazovanjem”, navela je Uljarević.
Crnogorski građani nemaju dilemu da u sistemu obrazovanja postoje privilegovani učenici (81%), a njih identifikuju među djecom roditelja na visokim funkcijama i položajima, zatim bogatih roditeja, kao i među djecom partijski podobnih roditelja dok ih je najmanje identifikovano među djecom prosvjetnih radnika.
“Polovina građana u Crnoj Gori vjeruje da je u Crnoj Gori danas moguće kupiti važeću diplomu određene škole ili fakulteta u Crnoj Gori. Kad je riječ o iskustvenom doživljaju, 19% ističe da zna nekoga ko je kupio diplomu, pri čemu je, među građanima sa višim nivoom obrazovanja ovaj procenat nešto viši”, zaključila je Uljarević.
Kad je riječ o plagijatima, kojima se CGO bavi već neko vrijeme, trećina građana (35%) ističe da su plagijati relativno česta pojava u Crnoj Gori, a znatno manji broj je onih koji lično poznaju nekog ko je plagirao naučni rad, magistarski ili doktorski rad (14%), pri čemu građani sa višim nivoom obrazovanja imaju nešto negativniju sliku i među njima je 27% onih koji znaju plagijatore, rezultati su istraživanja.
“CGO je predložio Operativnom timu za izradu Akcionog plana i sprovođenje mjera iz Akcionog plana u skladu sa principima Partnerstva otvorenih vlada da se uvede obaveza objavljivanja magistarskih i doktorskih radova akademske strukture zaposlenih na visokoškolskim ustanovama, kao i nosioca javnih ovlašćenja, na portalima visokoškolskih ustanova, kao i na sajtu Ministarstva prosvjete za nosioce javnih ovlašćenja. Takav prijedlog kao vid rješavanja problema plagijata u Crnoj Gori podržava 59%, bilo da misle da bi to doprinijelo rješavanju ovog problema u velikoj ili određenoj mjeri, dok 25% misli da bi to doprinijelo u maloj mjeri a 16% ne može da procijeni”, zaključila je Uljarević.
Snežana Kaluđerović je govoreći o borbi protiv korupcije u obrazovanju podvukla da “2/5 građana smatra da se o problemu korupcije u obrazovanju u javnosti govori manje nego što bi trebalo. Dalje, za medije (17%) i nevladine organizacije (16%) se navodi da su najviše doprinijeli otvaranju pitanja korupcije u obrazovanju u crnogorskoj javnosti.”
Ona je dodala da dvije petine građana (39%) ističe pesimizam po pitanju mogućnosti smanjenja korupcije u obrazovanju. „Na kraju važno je istaći da građani vjeruju da je korupcija u obrazovanju unutrašnje pitanje obrazovnog sistema, i da većina građana istovremeno ističe Ministarstvo prosvjete kao najodgovornije za problem korupcije u obrazovanju i kao instituciju koja najviše treba da radi na suzbijanju korupcije u obrazovanju u Crnoj Gori“. Kaluđerović je naglasila da “građani najodgovornijima za sadašnje stanje u obrazovanju pored Ministarstva prosvjete (18%), vide policiju, tužilaštvo i sudove (12%) ali i sveopštu moralnu krizu i krizu društvenih vrijednosti (12%), zatim sistem obrazovanja kao takav (11%), lošu materijalnu situaciju među profesorima (10%), lošu zakonsku regulative (8%), same učitelje, nastavnike i profesore (8%), ali i političke partija i političku elitu (5%), roditelje učenika i studenata (5%), kao i admnistraciju u školama i na fakultetima (4%).”
Istraživanje je dio projekta “Da samo znanje donosi zvanje”, koji CGO sprovodi u saradnji sa ELIAMEP-om, a uz podršku Delegacije Evropske unije u Crnoj Gori, a stručni i terenski dio je uradila agencija Ipsos Strategic Marketing od 9. do 18. decembra 2015, na troetapnom slučajnom reprezentativnom stratifikovanom uzorku od 1004 ispitanika iz 17 gradova u Crnoj Gori.
Svetlana Pešić, saradnica na programima