Centar za građansko obrazovanje (CGO), povodom Međunarodnog dana nenasilja, ukazuje na uznemirujuće rastući trend nasilničkog ponašanja, govora mržnje i zločina iz mržnje u našem društvu o čemu smo i nedavno imali slučajeve o kojima su mediji izviještavali.
Posebno brine spora i neadekvatna reakcija institucija, nerijetko i nemar, koji razmjere nasilja pojačavaju za žrtvu i za čitavo društvo, relativizujući težinu počinjenog nasilja i ohrabrujući nasilnike da isto ponove. Ovu sumornu sliku lošeg institucionalnog odgovora ilustruje slučaj starice iz Podgorice koja je godinama trpjela nasilje sina i unuka uprkos brojnim obraćanjima institucijama da je zaštite. Takođe, imali smo skoro i slučaj brutalnog prebijanja maloljetnika zbog pretpostavljene seksualne orjentacije u kojem je samo jedan od trojice nasilnika kažnjen najblažom kaznom za nasilničko ponašanje, iako se nesumnjivo radi o zločinu iz mržnje za koji je trebalo da bude izrečena strožija kazna za sve učesnike ovog nasilničkog akta. Pravovremena i efikasna akcija institucija neophodan je preduslov suzbijanja nasilja u društvu.
Netolerantnost prema svemu i svakome ko odstupa od tradicionalnih normi ponašanja i mišljenja, autoritarnost i patrijarhat, popularizacija nasilja kroz masovnu kulturu na koju se, nažalost, svela sva ,,kulturna“ ponuda, obilježja su našeg društva i plodno tlo za razvoj nasilja. U tom smislu, obrazovni sistem igra ključnu ulogu kroz unaprijeđenje i učinkovitije sprovođenje programa prevencije nasilja i razvoja kulture ljudskih prava, tolerancije, nenasilja odnosno vještina mirnog rješavanja konflikata u formalnom sistemu, te nastavak i jačanje dosadašnje podrške neformalnim edukacijama. Virtuelno nasilje kojem su mladi izloženi zahtijeva i razvoj mehanizama zaštite kroz obogaćivanje slobodnog vremena novim sadržajima koji podstiču izražavanje kreativnosti i aktivizma mladih. Stvaranje uslova za uključivanje mladih u proces donošenja odluka i rješavanje problema u zajednici, takođe, su važan mehanizam prevencije vršnjačkog nasilja odnosno osiguravanja potrebne društvene podrške mladima kako bi odrastali u nenasilnom okruženju.
Strateški okvir borbe protiv nasilja mora biti sveobuhvatan i uključiti sve segmente društva, od porodice, škole do medija, ali i djelovanja na širu društvenu zajednicu i kontekst kako bi se redukovao negativan uticaj najširih socijalnih, ekonomskih i političkih faktora nastajanja i podsticanja nasilja. Dodatno, neophodno je osigurati održive servise pomoći i podrške žrtvama nasilja i njihovim porodicama, ali i nasilnicima kako bi kroz sistem društvene pomoći uticalo na promjenu njihovog nasilničkog ponašanja.
Generalna skupština Ujedinjenih nacija (UN) je 2007. ustanovila 2. oktobar kao Međunarodni dan nenasilja i priliku za „širenje poruke nenasilja”, rezolucijom koja potvrđuje „univerzalnu važnost principa nenasilja”. Međunarodni dan nenasilja obilježava se na dan rođenja Mahatme Gandija, jednog od vođa pokreta za nezavisnost Indije i začetnika filozofije i strategije nenasilnog otpora. Gandijevski principi nenasilne borbe za ostvarivanje građanskih, političkih i ekonomskih i svih drugih zagarantovanih prava inspirisali su mnoge ljude da svojim djelovanjem doprinose razvoju slobode i demokratskog društva.
Petar Đukanović, koordinator programa