Povodom 23. avgusta – Evropskog dana sjećanja na žrtve svih totalitarnih i autoritarnih režima u 20. vijeku – Centar za građansko obrazovanje (CGO) ponovo apeluje na nadležne institucije da uspostave mehanizam trajnog sjećanja na žrtve političke represije socijalističkih i komunističkih režima u Jugoslaviji. Ovo pitanje je važno za Crnu Goru jer je jedan broj njenih građana bio među žrtvama te političke ideologije, a što je uključivalo ponižavajući, nehumani i diskriminatoran tretman od strane vlasti.
Crnu Goru karakteriše pristup «stavljanja pod tepih» neprijatnih pitanja iz prošlosti i kontinuirane političke nespremnosti da se procesi suočavanja sa prošlošću pošteno, efikasno i održivo izvedu. Podsjećamo da je Crna Gora imala procentualno najveći broj političkih zatvorenika u ozloglašenom logoru na Golom otoku u Hrvatskoj, u kojem su zvijerski mučeni i ubijani tadašnji protivnici komunističkog režima. Ipak, golootočke žrtve i njihove porodice do danas nijesu rehabilitovane i obeštećene, iako je to bila obaveza shodno skupštinskoj Deklaraciji iz 1992. godine i obećanjima Vlade.
Skupština Crne Gore je usvojila Rezoluciju Parlamentarne skupštine Savjeta Evrope iz 2006. o međunarodnoj osudi zločina totalitarnih komunističkih poredaka i Rezoluciju o uklanjanju naslijeđa bivših komunističkih totalitarnih sistema. Međutim, dan sjećanja na ove žrtve nije još ustanovljen, čime se Crna Gora oglušila i o eksplicitnu preporuka Evropskog parlamenta da svaka zemlja treba da odredi vrijeme i način obilježavanja sjećanja na žrtve totalitarnih režima i to prilagodi sopstvenoj istoriji i tradiciji. Time se nastavlja viktimizacija žrtava totalitarnog režima, koje su u najvećem broju slučajeva bili nevini građani Crne Gore.
CGO koristi svaku priliku da ukaže donosiocima odluka na važnost obilježavanja dana sjećanja, kao doprinosa izgradnji kulture sjećanja i suočavanja sa prošlošću ali i odavanja počasti žrtvama.
Deklaracijom Evropskog parlamenta od 23. septembra 2008. godine, 23. avgust proglašen je Evropskim danom sjećanja na žrtve staljinizma i nacizma, a potvrđen je i Rezolucijom Evropskog parlamenta o evropskoj savjesti i totalitarizmu 2. aprila 2009.
Tamara Milaš, saradnica na programima u CGO-u