Nema pomaka u životnom standardu građana od jula ove godine, raste broj onih koji misle da Crna Gora ide u pogrešnom smjeru, a Vlada Dritana Abazovića je lošije ocijenjena nego Vlada Zdravka Krivokapića kada je bila predata prva inicijativa za izglasavanje nepovjerenja toj Vladi u Skupštini Crne Gore. Više od polovine građana navodi da je rad ove Vlade ispod svih očekivanja, Dritanu Abazoviću uopšte ne vjeruje 46.9% građana i građanki, a da često mijenja stavove smatra čak 58.2%, dok preovladavaju stavovi da su Vladu određivali partijski a ne interesi građana, da su ministri najviše fokusirani na samopromociju, kao i da je Vlada bila više okrenuta interesima SPC nego države Crne Gore, ključni su nalazi danas predstavljenog CG Pulsa, koji su objavili Centar za građansko obrazovanje (CGO) i agencija DAMAR, uz pozitivne pomake kad je riječ o percepciji rada Specijalnog državnog tužilaštva (SDT).
„Preko tri petine građana smatra da Crna Gora ide u pogrešnom smjeru, što je za 6% više u odnosu na jul ove godine, odnosno čak 14% više u odnosu na oktobar 2021. S druge strane, da država ide u dobrom smjeru smatra 21% ispitanika, a što je na nivou iz jula, ali se konstatuje pad od 11% u odnosu na godinu ranije“, kazao je u osvrt na rezultate Vuk Čađenović, izvršni direktor agencije DAMAR.
Da se Crna Gora nalazi u kriznoj situaciji stav je skoro trećine građana, dok nešto više od petine smatra da je zemlja u stanju stagnacije, a manje od osmine da je na ivici katastrofe. Tek jedan od 10 građana smatra da se Crna Gora polako ali sigurno razvija, a sličan je procent i onih koji su stava da je situacija u zemlji stabilna. Ti nalazi su, takođe, lošiji u odnosu na raniji period koji je CG Puls mjerio.
„Kada je riječ o povjerenju u institucije, građani najviše vjeruju u zdravstveni sistem, zatim u policiju, pa u obrazovni sistem. Najmanje povjerenja imaju u političke partije, a na dnu ljestvice su i Skupština i Vlada Crne Gore. Činjenica da je nevladin sektor među prvih pet kojima se najviše vjeruje ukazuje na krizu legitimiteta institucija, jer se građani okreću prema onima koji nemaju institucionalnu moć“, ocijenio je Čađenović.
Centralni fokus ovog CG Pulsa bio je rad i učinak Vlade Crne Gore koja je u tehničkom mandatu, pa su mjerenja urađena na setu identičnih pitanja koja su korišćena i za procjenu Vlade Zdravka Krivokapića u novembru 2021. godine, a što je obezbijedilo i komparativni pogled.
“U generalnom, ocjene rada ove Vlade su lošije nego ocjene koje smo imali u novembru 2021. kad je riječ o Vladi Zdravka Krivokapića, a koja je tada imala u skupštinskoj proceduri prvu inicijativu za izglasavanje nepovjerenja. Prosječna ocjena koju su građani dali Vladi Dritana Abazovića je 2.23, što je mršava dvojka i čak malo lošije od ocjene za Vladu Zdravka Krivokapića koja je imala 2.28 u novembarskom CG Pulsu. Dodatno, više od polovine građana navodi da je rad ove Vlade ispod svih očekivanja, za nešto manje od četvrtine je to u skladu sa očekivanjima, dok je za svega oko 5% učinak Vlade iznad svih očekivanja. I ovo je gori rezultat u odnosu na Krivokapićevu Vladu, kojom je bilo manje razočaranih u periodu kad je ona bilježila vjerovatno najniže povjerenje”, navela je Daliborka Uljarević, izvršna direktorka CGO-a.
U polju transparentnosti nema mnogo pomaka, pa ostaju podijeljena mišljenja, pri čemu 36.6% cijeni da je isto kao ranije, 32.3% da je gore nego u vrijeme prethodne vlasti, a nešto više od petine (20.8%) navodi da je ova Vlada mnogo transparentnija od prethodne.
“Dritanu Abazoviću uopšte ne vjeruje 46.9% građana i građanki, trećina mu djelimično vjeruje a svega 5.5% mu vjeruje u potpunosti. Posljedično, da premijer Abazovića često mijenja stavove smatra čak 58.2%, dok svega 17.4% cijeni da je uvijek principijelan dopadalo se to nekom ili ne. Komparativno gledajući, građani i građanke su imali više povjerenja u riječ i dosljednost Zdravka Krivokapića u novembru 2021, nego danas u Abazovića, iako su ti rezultati bili loši za Krivokapića”, objasnila je Uljarević.
Od članova Vlade, najbolje je ocijenjen rad Aleksandra Damjanovića, ministra finansija i to sa prosječnom ocjenom 2.55, a slijede premijer Abazović sa prosječnom ocjenom 2.46, pa Miomir Vojinović, ministar prosvjete sa 2.43, zatim Ranko Krivokapić, ministar vanjskih poslova sa 2.42 i Raško Konjević, ministar odbrane, sa 2.41. Najgore su ocijenjeni ministri Filip Adžić, Zoran Miljanić, Fatmir Djeka, Maraš Dukaj i Adrijan Vuksanović. Iako se Abazović nalazi među pet najbolje ocjenjenih, i njegova prosječna ocjena je manje od ocjene Zdravka Krivokapića u novembru 2021, kada je on bio među najgore rangiranima u svojoj Vladi, a i Abazovićeva ocjena tada je tada bila 2.73.
Prilikom izbora na poziciju, premijer je, u svom ekspozeu, naveo pet prioritetnih pravaca djelovanja i obećao da će se za njih zalagati Vlada koju bude vodio. Građani su privrženost svim tim prioritetima, na skali od 1 do 5, ocijenili sa manje od trojke, pri čemu se značajnije ističe borba protiv korupcije (2.86) i sloboda vjeroispovjesti (2.58), a najmanje ocjene ima afirmacija djece i mladih (2.2) i održivi razvoj i zaštita životne sredine (2.21), dok je između prioritet koji se odnosi na više održivih investicija (2.24).
„Kad je riječ o karakteru ove Vlade, prevladava stav da je Vlada više bila više okrenuta partijskim interesima nego interesima građana, zatim da je zapošljavanje sprovođeno na osnovu partijskih i nepotističkih veza, a ne na osnovu zasluga. Dominantno je uvjerenje da su ministri bili više zaokupljeni ličnom promocijom nego poslom koji ta funkcija nosi sa sobom, kao i da je Vlada pokazala neorganizovanost u radu. Takođe, 56% građana smatra da je Vlada više bila okrenuta interesima SPC nego interesima države Crne Gore“, kazao je Vuk Čađenović.
Odluka premijera da potpisivanje Temeljnog ugovora sa SPC postavi kao prioritet u svom radu se cijeni pogrešnom od strane 36.4% građana, dok 27.5% smatra da je bila hrabra i utemeljena. Oko petine je mišljenja da je taj Temeljni ugovor trebalo potpisati, ali ne na način na koji je to urađeno.
„Preko dvije petine (43.4%) građana smatra da Vlada ne bi trebalo da finansira privatne vjerske obrazovne ustanove, a suprotnog stava je manje od trećine (30%), dok o ovom pitanju stav nema 27% ispitanika“, izjavio je Čađenović.
„Pitali smo građane i kako oni vide izlazak iz aktuelne političke krize. Istraživanje je pokazalo da većina od 53% smatra da su vanredni parlamentarni izbori najbolje rješenje, dok je 22% na poziciji da bi predsjednik Đukanović trebalo da povjeri mandat Miodragu Lekiću kako bi mogao da formira Vladu, a oko četvrtine nema stav o ovom pitanju“, naveo je Čađenović.
Uljarević je ukazala da nalazi ukazuju na pomak u povjerenju u nezavisnost rada SDT-a, a koje je protumačila i kroz prizmu akcije koja je uključila i visokog funkcionera URE i donedavnog direktora Uprave prihoda i carina, Rada Miloševića, jer je istraživanje sprovedeno u periodu kad je ta akcija bila u javnosti poznata.
„Tako je broj od julskog CG Puls sa 12% onih koji vjeruju da je sistem počeo da radi skočio na 17.3%, a smanjio se broj onih koji izražavaju rezervu sa 37.4% na 29%. Povjerenje da SDT može pokrenuti postupke protiv političara za koje postoji sumnja da su prekršili zakon i da za njega nema nedodirljivih je sa 7.5% iz jula ove godine sada naraslo na 18.2%, a smanjio se i broj onih koji misle da je taj pristup selektivan sa 49.6% na 44.1%, kao i broj onih koji misle da SDT od političara zavisi sa 24.6% na 20.2%. Takođe, u ovom kontekstu, a imajuću u vidu svježe objavljeni izvještaj EK, vrijedi ukazati da je EK poslala jednu važnu poruku da „politički lideri treba da se uzdrže od izjava koje podrivaju nezavisnost pravosuđa i samostalnost tužilačke organizacije“ a vjerujem da je to direktno upućena premijeru i njemu bliskim akterima koji pokušavaju kreirati atmosferu da su oni ključni u ovoj borbi, iako je to posao drugih organa a njihova je nadležnost zapravo da obezbjede da ti organi rade bez neprimjerenih pritisaka i uticaja, odnosno suprotno onom što je bio pristup premijera i njegovih saradnika i to je u Briselu jasno prepoznato. Takav pristup premijera i njegovih sljedbenika ne doprinosi profilisanju Tužilaštva, a posebno SDT, u javnosti kao dovoljno samostalnog i spremnog da radi svoj posao nezavisno od toga ko može biti predmet istrage”, zaključila je Uljarević.
Ekonomski parametri u dijelu procjene životnog standarda ostaju na sličnom između dva istraživanja, koja dijele četiri mjeseca, pa je više od polovine je izjavilo da živi isto kao i prethodne godine, dok je da živi bolje stav 18%, a da živi gore nego prošle godine stav je gotovo 29% ispitanika.
„Pitali smo građane i da li se po njihovom mišljenju političari dovoljno bave socio-ekonomskim problemima. Čak 80% građana smatra da ove teme nijesu u fokusu političara, a suprotnog stava je samo 8%, dok 12% nema stav o ovom pitanju“, kazao je Vuk Čađenović.
CG puls predstavlja zajedničku inicijativu CGO-a i DAMAR-a a sa ciljem da kroz empirijske podatke, pomognu onima koji rade na strateškom demokratskom oblikovanju društva, da odluke donose na osnovu pouzdanih podataka i temeljnih analiza, držeći u fokusu građane i građanke. Na taj način se može unaprijediti kvalitet javne debate o važnim pitanjima, ali i podići nivo odgovornosti svih aktera.
Prikupljanje podataka je obavljeno CAPI metodom, od 1. do 10. oktobra 2022. godine, na troetapnom stratifikovanom slučajnom uzorku koji je obuhvatio 1022 građanina i građanku Crne Gore.
Maja Marinović, saradnica na programima