Povodom 28. januara – Dana zaštite podataka o ličnosti, Centar za građansko obrazovanje (CGO) ukazuje na nedostatak svijesti među građanima o značaju zaštite podataka o ličnosti, ali i nedovoljno odgovornosti onih lica koja tim podacima rukuju.
Nažalost, Crna Gora još uvijek nije dovoljno osnažila kapacitete onih organa koji se trebaju starati o dosljednom sprovođenju zakona u oblasti zaštite podataka. U prvom redu, izostaje proaktivnost Agencije za zaštitu ličnih podataka i slobodan pristup informacijama (AZLP), kao organa nadležnog za kontrolu poštovanja zakona. Organ kao što je AZLP, osim kroz češće kontrole, morao bi biti i aktivniji u informisanju građana, državnih organa, privrednih društava, ali i drugih rukovalaca ličnim podacima o onome što su prava, a što obaveze.
Novi sastav Savjeta AZLP-a bi zato, u cilju otklona od štetnih praksi ranijeg sastava, a zbog kojih se još uvijek isplaćuju odštete građanima, morao reformisati pristup i pokazati veći nivo nezavisnosti, stručnosti i pravovremenosti u svom radu.
Uoči lokalnih izbora održanih 23. oktobra prošle godine, veliki broj građana u opštinama u kojima su bili održani izbori primio je SMS poruke kojima su bili pozivani da pruže podršku određenim političkim partijama. Nije poznato na koji način su političke partije tada došle do brojeva mobilnih telefona građana, da li je takvim postupkom povrijeđena privatnost i da li su zloupotrijebljeni lični podaci građana, a izostale su i reakcije nadležnih organa. U prvom redu, izostala je upravo reakcija AZLP, koja je morala inicirati nadzor i utvrditi da li su ovakvi postupci bili zakoniti.
CGO podsjeća i da se bliže predsjednički i sve izvjesniji vanredni parlamentarni izbori, koje već tradicionalno prati masovna zloupotreba ličnih podataka od strane političkih subjekata pri sakupljanju potpisa podrške. I tokom parlamentarnih izbora 2020. godine, kao i predsjedničkih izbora 2018. godine, otkriven je veliki broj ovakvih slučajeva, kada su od strane građana upućene i krivične prijave tužilaštvu, koje nisu imale odgovarajući epilog.
Opšta uredba o zaštiti ličnih podataka (GDPR), čije odredbe tek treba integrisati u crnogorsko zakonodavstvo donosi i veliki broj novina koje će popraviti stanje na ovom polju, i to kroz povećanje stepena zaštite i temeljnije regulisanje pitanja odgovornosti. No, već sada se čini se da će, s obzirom na nemogućnost da se osigura poštovanje aktuelnih propisa, primjena GDRP-a biti preveliki zalogaj.
U tom pravcu, CGO izražava očekivanje da će pitanje zaštite ličnih podataka zavrijediti dužnu pažnju donosilaca odluka i da će u narednom periodu biti uloženo više truda u podizanju kvaliteta zaštite ličnih podataka koji su često meta zloupotreba, pa čak i od samih donosilaca odluka.
Konvencija o zaštiti lica u odnosu na automatsku obradu ličnih podataka predstavlja prvi dokument koji na evropskom nivou uređuje obaveze država u odnosu na zaštitu podataka o ličnosti, a otvorena je za potpisivanje 28. januara 1981, pa se taj dan obilježava kao Evropski dan zaštite podataka o ličnosti.
Damir Suljević, saradnik na programima