Centar za građansko obrazovanje (CGO) organizovao je danas panel diskusiju na temu Kako možemo afirmisati prava marginalizovanih grupa? – odjeci Festivala filma o ljudskim pravima UBRZAJ 2013.
Panel diskusiju je otvorila Daliborka Uljarević, izvršna direktorka CGO-a, koja je ujedno i moderirala razgovorom, osvrnuvši se na Festival filma o ljudskim pravima UBRZAJ 2013, koji je održan po četvrti put od 17-20. decembra 2013. u Crnogorskom narodnom pozorištu. Ona je govorila o pluralizmu napora civilnog društva da ljudska prava marginalizovanih grupa postavi na društvenu agendu. “Upravo kroz Festival filma o ljudskim pravima UBRZAJ mi promovišemo univerzalnost i uzročnost stanja ljudskih prava na nacionalnom, regionalnom i lokalnom nivou. Filmovi približavju iskustva raznih državnih i društvenih uređenja, upozoravajući, edukujući i promovišući potrebu borbe za ljudska prava. Umjetnost je univerzalni jezik, univerzalna vrijednost, baš kao i ljudska prava, pa bih bila sklona da kažem da borba za ljudska prava postoji koliko i umjetnost – odnosno da ih je nemoguće odvojiti, te samim tim ovaj Festival ima poseban značaj za afirmaciju ljudskih prava u Crnoj Gori”, podvukla je Uljarević.
Danijel Kalezić, predsjednik Upravnog odbora Queer Montenegro, je govorio o izazovima borbe protiv homofobije. On je ocijenio da je u crnogorskom društvu u velikoj mjeri zastupljena homofobija, ali i izrazio optimizam da ima lijeka njenom smanjenju kroz povećanje vidljivosti LGBT zajednice. U tom kontekstu, on je posebno istakao značaj uspješne organizacije dvije parade ponosa u 2013, koje su pokazale da se mogu razbijati predrasude i stereotipi o LGBT osobama. Takođe, on se osvrnuo na probleme u prohodnosti inicijativa Queer Montenegra prema nadležnim institucijama, apostrofirajući zatvorenost Savjeta za zaštitu od diskriminacije prema ovoj organizaciji i naglašavajući da je država ta koja mora da pokaže punu političku podršku naporima svih LGBT organizacija. Kalezić je zaključio da pored svih aktivnosti koje sprovodi civilni sektor da se afirmišu prava LGBT osoba, umjetnički izraz koji nudi Festival filma o ljudskim pravima UBRZAJ predstavlja značajnu podršku, a posebno u borbi u procesu senzibilizacije javnosti i poboljšanja vidljivosti LGBT osoba.
Maja Raičević, direktorka Centra za ženska prava, je prisutnu diskriminaciju nad ženom u crnogorskom društvu koje i dalje baštini patrijarhalnu kulturu, čijim političkim prostorom dominiraju muškarci ilustrovala kroz prikaz života jedne žene u Crnoj Gori danas od samog njenog rođenja, od njenog prava da se rodi ukoliko joj bude dozvoljeno, od odrastanja, preko obrazovanja do njenog profesionalnog ostvarivanja. „Žena će uvijek biti manje plaćena nego njen kolega muškarac, a ukoliko odluči da osnuje porodicu vjerovatno će biti otpuštena“, naglasila je Raičević, koja je prepoznala kao jedan od faktora zbog kojih žene trpe nasilje upravo ekonomsku zavisnost, uz dodatnu poteškoću što se u Crnoj Gori imovina prenosi skoro uvijek na muškarce.
Nada Drobnjak, predsjednica Odbora za rodnu ravnopravnost u Skupštini Crne Gore, se složila sa ocjenom da je crnogorsko društvo strukturirano tako da još uvijek žene drži na političkim marginama. Ona je ocijenila da je prije par godina bila optimističnija u projekciji stvaranja rodnobalansiranog društva ali da je realnost uvjerila da proces ide daleko sporije. “Da bi bilo više žena na mjestima odlučivanja prije svega se mora promijeniti život u političkim partijama jer su to mjesta gdje i dalje muškarci dominantno donose odluke“, zaključila je Drobnjak, uz navođenje nekoliko primjera negativnih partijskih tendencija.
Maja Bogojević, dekanica fakulteta dramskih umjetnosti UDG i teoretičarka filma govorila je o filmu kao sredstvu afirmacije prava marginalizovanih grupa. Ona je naglasila da je filmska umjetnost svakako oblast u kojoj su žene podzastupljene, sa svega sedam posto autorki, i da one ostaju manjina koja je podložna stereotipima, odnosno da se često i ne tretiraju kao čovjek. Posebno je analizirala pojedine sadržaje koje gledaoci u Crnoj Gori mogu vidjeti, ali i dva filma sa upravo završenog Festivala filma o ljudskim pravima UBRZAJ 2013 – Pussy riot: pank molitva i Plava je najtoplija boja. Ona se osvrnula na predstavljanje žene u crnogorskom kinematografiji, za koju je ocijenila da je u okvirima regionalne odnosno da imaju sličan stepen zastupljene mizoginije. „U mizoginom tradicionalnom društvu nema aktivnosti koja bi ženu obilježila samo kao ljudsko biće, koja je ne bi orodnjavala, koja je ne bi karakterisala kao ženu, bilo da se radi o tradicionalnim negativnim stereotipima ili nekim drugim pozitivnijim kvalifikacijama“, podvukla je Bogojević.
Panel diskusija je okupila predstavnike/ce nevladinih organizacija, institucija i pojedince koji djeluju u oblasti zaštite ljudskih prava LGBT osoba i žena.
Petar Đukanović, koordinator programa