Centar za građansko obrazovanje (CGO) je, danas, u saradnji sa fondacijom Friedrich Ebert (FES), u okviru projekta «Evropski kafe» organizovao sastanak predstavnika/ca nevladinih organizacija sa predstavnicima opozicije građanske profilacije, a u svijetlu pregovora Evropske unije i Crne Gore, na temu „Žive li evropske vrijednosti u Crnoj Gori i na koji način se građanska opozicija bori za njih?“.
Sastanku sa predstavnicima/cama nevladinih organizacija po principu World Café metode prisustvovali su Miodrag Lekić, predsjednik DEMOS-a, Aleksa Bečić, predsjednik Demokrata Crne Gore i Dritan Abazović, potpredsjednik Građanskog pokreta URA.
Evropski kafe je otvorila Daliborka Uljarević koja je podsjetila da „Proces EU integracije, koji i dalje uživa značajno povjerenje crnogorske javnosti, u suštinskom smislu može se sprovesti samo kroz potpunu održivost građanskog koncepta države i društva. Upravo zato, čini se ključnim precizno definisati ulogu građanske opozicije u procesu konstituisanja Crne Gore kao dijela porodice EU, osvajanju temeljnih evropskih vrijednosti ali i radu na oblikovanju funkcionalne vladavine prava“.
Ona je dodala da se Crna Gora kroz integrativne procese u kojima učestvuje mijenja. „Ne toliko brzo i sadržajno kako bi to bilo optimalno, ali se mijenja. Uostalom, i tekući pregovori vlasti i opozicije, i nove političke partije koje donose nove ljude i pristupe, su neki od pokazatelja tih promjena. Naravno, tu su i brojni izazovi i kvalitet odgovora građanske opozicije na te izazove će značajno uticati na dalju dinamizaciju demokratizacije i evropeizacija, a imajući u vidu da monopoli vlasti slabe i da je tim prije potrebno kako pojačati nadzor nad zloupotrebama državnih resursa i obezbijediti uslove za povratak povjerenja u izborni proces, tako i promovisati i zivjeti evropske vrijednosti koje mogu biti jedina zdrava osnova razvoja crnogorskog drustva, nezavisno od toga ko će personalno činiti vlast, ali nije i ne treba da nam bude svejedno ko će biti neka nova vlast“, naglasila je Uljarević.
Miodrag Lekić, predsjednik DEMOS-a je podsjetio na evropske vrijednosti koje su u osnovi EU i koje je i danas čine uticajnim akterom na međunarodnoj sceni, iako i ona vodi raspravu o istim. Prema njegovim riječima takozvani “Balkan ekspres” u kojem se nalaze Crna Gora, Srbija, Bosna i Hercegovina, Makedonija i Turska dijeli neke od izazova pri čemu naglašava da Crna Gora nije imala istoriju građanske kulture i da je neophodno “izgraditi kolektivni konsenzus o vrijednostima i demistifikovati politiku da ne bude posmatrana kao aktivnost kojom će se ostvarivati privilegije već kao borba za opšte dobro”i da na tome moraju raditi nove građanske partije. Kultura mora dati doprinos da se izbjegne etnocentrična stvarnost, smatra Lekić i dodaje da “građansko ne negira nacionalno”.
Aleksa Bečić, predsjednik Demokrata Crne Gore je govorio o naporima koji se ulažu u prevazilaženje podjela u Crnoj Gori i uspostavljanje vrijednosti socijalne pravde. On je istakao da je uvijek najlakše graditi podršku na identitetskim pitanjima ali i upozorio da je to najopasnije, jer u tom slučaju uskostranački interesi nadvladavaju interes građana. On smatra da je pored ostalih evropskih vrijednosti veoma bitno obnoviti princip odgovornosti koji je u našem društvu “žestoko narušen”. “Ekonomske reforme moraju biti bolne, a ljudi u Crnoj Gori žele da vide kako funkcioniše pravna država”, naglasio je Bečić.
Dritan Abazović, potpredsjednik Građanskog pokreta URA se osvrnuo na multietničku dimenziju Crne Gore i kako se etničko transponira u građanski izraz koji obezbijeđuje očuvanje identiteta i zalaganje za evropeizaciju. On je istakao da čak i Evropska unija ima malu krizu vrijednosti i da je nastala kao “produkt želje da ono što je uništeno u moralnom smislu u prošlom vijeku bude ponovo izgrađeno i da kao nadzajednica štiti stanovništvo”. Prema njegovim riječima “nedostatak političke ventilacije umnogome usporava proces usvajanja evropskih vrijednosti u Crnoj Gori, koje su univerzalne i temeljne” i izrazio žaljenje što su “ljudi u Crnoj Gori zloupotrijebljeni od strane političkih elita, sa nametnutim mišljenjem da svi oni koji nemaju iste etničke osobine predstavljaju neprijatelje i na taj način ostaju u getu”.
U toku prethodne godine, CGO i FES su organizovali četiri sastanka između predstavnika civilnog društva i nacionalnih i međunarodnih donosioca odluka, u okviru Evropskog kafea. Gosti Evropskog kafea bili su: ambasador Mitja Drobnič, šef Delegacije Evropske unije u Crnoj Gori, Aleksandar Andrija Pejović, glavni pregovarač za vođenje pregovora o pristupanju Crne Gore EU, Gudrun Elizabet Štajnaker, ambasadorka SR Njemačke u Crnoj Gori i Zoran Pažin, ministar pravde u Vladi Crne Gore.
Cilj Evropskog kafea je kreiranje platforme za otvorene i plodonosne neformalne diskusije koje će doprinijeti unaprijeđenju saradnje organizacija civilnog društva i institucija, inteziviranju komunikacije, mapiranju postojećih izazova i definisanju prijedloga za njihovo prevazilaženje, kao i informisanje o posebnim aspektima procesa pristupanja Crne Gore EU, a kroz diskusiju predstavnika NVO u Crnoj Gori i različitih aktera tog zahtijevnog i složenog procesa. U toku 2016. ćemo organizovati nekoliko skupova na kojima će govoriti predstavnici crnogorskih institucija, pregovaračke strukture, diplomatskog kora, političkih donosilaca odluka i drugi domaći i međunarodni eksperti iz ove oblasti.
Sastanku je prisustvovalo 25 predstavnika organizacija civilnog društva.
Svetlana Pešić, saradnica na programima