Centar za građansko obrazovanje (CGO) žali zbog većinske odluka poslanika Skupštine Crne Gore da ne usvoje Predlog zakona o izmjenama i dopunama Zakona o medijima. Sastavni dio ovog teksta, između ostalih, bili su i amandmani CGO-a koji se odnose na oblast finansiranja medija iz javnih fondova, a koja je pravno neuređena i neusklađena sa propisima Evropske unije i najbojim međunarodnim praksama i standardima.
CGO je još od 2011, kroz četiri godišnja istraživanja, ukazivao na nejasnoće u zakonskom okviru i praksama u dijelu finansiranja medija iz budžeta Crne Gore, bilo da se radi o oglašavanju ili ugovorima po drugim osnovama. Podaci koje je CGO prikupio, po Zakonu o slobodnom pristupu informacijama, a koji su kontinuirano javno predstavljani, pokazuju tendenciju organa javnog sektora, da koristeći pravne nedorečenosti i praznine, ostvare i zadrže svoj uticaj na medijskom tržištu, i to kroz selektivno i netransparentno finansiranje medija. Time su direktno ugrožavani principi konkurencije, kreirani nejednaki uslovi na medijskom tržištu, ali i indirektan uticaj na uređivačku politiku medija odnosno tzv. meka cenzura. To je medijsku scenu u Crnoj Gori dodatno polarizovalo, urušavalo medijske slobode i posljedično snižavalo nivo ukupnog kvaliteta informisanja javnosti.
Nalazi istraživanja CGO-a postali su relevantan izvor za brojne međunarodne izvještaje koji su, baveći se ovim pitanjem, takođe izražavali zabrinutost u pogledu transparentnosti finansiranja medija iz javnih fodova i nejednakih šansi koje crnogorski mediji imaju u tom pogledu, a posebno kad je riječ o državnom oglašavanju. Konačno, u Sporazumu o stvaranju uslova za fer i slobodne izbore, koji su potpisali predstavnici vlasti i opozicije, izričito stoji: “Politički subjekti – potpisnici Sporazuma takođe konstatuju da je u postojećem zakonodavnom okviru potrebno urediti pravila i kriterijume za oglašavanje u medijima koja obavezuju državne organe i ostale subjekte sa javnim ovlašćenjima”, uz dalju napomenu da će u tom pravcu biti pokrenute izmjene i dopune zakona.
CGO je u februaru 2016. pripremio set amandmana na medijske i vezane zakone, a tokom marta i aprila 2016. održao seriju konsultacija sa poslanicima – predstavnicima većine poslaničkih klubova u Skupštini Crne Gore i od istih dobio načelnu podršku za ove amandmane. Značaj ovih amandmana i potrebu njihovog inkorporiranja u izmjene i dopune Zakona o medijma prepoznali su poslanici Rifat Rastoder, Dritan Abazović i Zoran Miljanić koji su ih zvanično uputili Skupštini na razmatranje i usvajanje.
Nažalost, pokazalo se da većini u Skupštini Crne Gore odgovara da finansiranje medija iz budžetskih sredstava ostane neregulisano, netransparentno i podložno zloupotrebama. Osim što su ovi amandmani žestoko napadani od strane vladajuće DPS i njenih partnera, kao i DF-a, činjenica da nijesu predložene nikakve intervencije na iste upotpunjuje utisak da nije bilo spremnosti da se ovo pitanje sistemski riješi.
Usvajanjem ovih izmjena i dopuna stvorili bi se zakonski uslovi za precizno regulisanje pristupa javnim fondovima za sve medije, kao i finansiranje medija iz budžeta Crne Gore u skladu sa transparentnim procedurama u oglašavanju organa javnog sektora. Diskusija o ovim izmjenama i dopunama, i prateće glasanje u Skupštini, daje osnova da se zaključi i u čijem interesu je održavanje postojeće situacija pravne neuređenosti i onemogućava uspostavljanja jednakih šansi za sve medije u Crnoj Gori.
Unaprijeđenje zakonskih rješenja, dosljedna primjena propisa koji spriječavaju miješanje vlasti u poslovanje medija i njihovo izvještavanje, ali i rad na jačanju profesionalnih standarda i pridržavanja etičkog kodeksa su ključni za oporavak medijske scene u Crnoj Gori. CGO će nastaviti da prati ovu oblast i pokušava doprinijeti na taj način osnaživanju medijske zajednice i kredibiliteta medija, a posljedično i kvalitetu informisanja građana i građanki Crne Gore.
Ana Nenezić, koordinatorka programa