Centar za građansko obrazovanje (CGO) izražava zabrinutost zbog obima dodjele tzv. počasnih državljanstava od strane Vlade Dritana Abazovića u tehničkom mandatu, a posebno imajući u vidu da se, suprotno preporukama Evropske komisije (EK), najveći broj tih državljanstava veže za kontroverzni Program ekonomskog državljanstva.
Posljednji podaci koje je CGO dobio od Ministarstva unutrašnjih poslova, u skladu sa Zakonom o slobodnom pristupu informacija, ukazuju da je ova Vlada od 31. avgusta do 8. novembra 2022. godine dodijelila novih 296 državljanstava, od čega 292 na prijedlog predsjednika Vlade, a četiri na prijedlog predsjednika Crne Gore.
Za pet državljanstava u rješenjima nije preciziran državni interes, dok je za ostalih 287 obrazloženo da su dodijeljena shodno Programu ekonomskog državljanstva. Najveći broj lica koja su u ovom periodu dobila državljanstvo porijeklom je iz Rusije (110), zatim Kine (67) i SAD (24).
Sa ovim presjekom, broj dodijeljenih državljanstava po ovom diskrecionom osnovu porastao je na 1072. Od tog broja, čak 682 državljanstva dato je u periodu od smjene vlasti, odnosno od 28. decembra 2020. do 8. novembra 2022. godine, pri čemu 363 u mandatu Vlade Dritana Abazovića, a od čega najveći broj od kad je toj Vladi izglasano nepovjerenje. Preciznije, 61 državljanstvo u punom mandatu Vlade Abazovića, a 302 državljanstva, ili preko 80%, nakon 19. avgusta 2022.godine i gubitka povjerenja u Skupštini Crne Gore, odnosno u tehničkom mandatu. CGO napominje da nema podatke od 8. novembra do danas kad je riječ o ovom pitanju, a imajući u vidu ovu dinamiku za pretpostaviti je da je taj broj značajno veći.
CGO podsjeća da EK u svom posljednjem Izvještaju za Crnu Goru za 2022. godinu ponavlja ranije kritike na račun Programa eknomskog državljanstva, naglašavajući i da je Vlada Abazovića umjesto da uđe u fazu gašenja ovog programa smanjila finansijske kriterijume, odnosno bankarsku garanciju za 2.5 miliona EUR na 1 milion EUR, za prijem po osnovu ovog programa, ali i dodala neke druge privilegije već privilegovanim podnosiocima zahtjeva za ekonomsko državljanstvo. “Ovaj program uspostavlja rizike kao što su pranje novca, utaja poreza, finansiranje terorizma, korupcija i infiltracija organizovanog kriminala i treba ga prekinuti,” kaže EK u generalnim preporukama. U dijelu, gdje se ovo pitanje detaljno elaborira poruka je decidnija: “U svom četvrtom i petom izvještaju u okviru mehanizma suspenzije viza, EK je preporučila Crnoj Gori da što prije u potpunosti ukine šemu ekonomskog državljanstva. Crna Gora još uvijek nije realizovala ovaj zahtjev”. Takođe, EK opominje: “Vizna politika Crne Gore nije u potpunosti usklađena sa politikom EU i Crna Gora još uvijek nije prekinula svoj Program ekonomskog državljanstva, uprkos prethodnim preporukama i obavezama,” iz čega je jasno da Vlada svjesno dovodi u pitanje ukidanje bezviznog režima za građane i građanke Crne Gore i ignoriše ozbiljna upozorenja iz EK zarad određenih partikularnih interesa.
CGO će, radi transparetnosti ovog pitanja i pune dostupnosti informacija za sve zainteresovane, objaviti puna imena i osnove za sve koji su do sada dobili državljanstvo po privilegovanoj proceduri.
Damir Suljević, saradnik na programima