Centar za građansko obrazovanje (CGO) organizovao je danas u Podgorici panel diskusiju na temu „ Izbori i izborni programi 2012 – suština ili forma?“ i predstavio istoimeno dopunjeno izdanje publikacije koja je nastala u okviru potprograma CGO-a Politička memorija, a sa ciljem da dokumentuje predizborne programe političkih partija i koalicije sa parlamentarnih izbora 2012, uz prateću analizu predstavljenih politika svih aktera, kao i postizbornih dostignuća izvršne vlasti.
Akcenat u publikaciji „ Izbori i izborni programi 2012 – suština ili forma?“ je stavljen na utvrđivanje relacije između programskih pozicija političkih subjekata i njihovog realnog pragmatsko-političkog pozicioniranja i opredjeljivanja. Metodološki, publikacija se bazira na analizi predizbornih programa političkih partija tj. podjeli javnih politika na tri segmenta: politički, ekonomski i socijalni, ali i efekata rada Vlade Crne Gore tokom 2013. godine uzimajući u obzir izrečena predizborna obećanja tokom parlamentarnih izbora.
Kao ključna pitanja o aktuelnom izbornom procesu 2012. u Crnoj Gori, tematsku okosnicu i prioritet istraživanja činilo je traganje za tim Koji politički problemi, odnosno prijedlozi njihovog rješavanja dijele političke stranke? U kojoj mjeri se razlikuju ideološki i politički stavovi stranaka? Da li se glasači opredjeljuju za lidere ili programe? Da li su parlamentarni politički subjekti opravdali dobijeno povjerenje od građana Crne Gore? Što su efekti rada Vlade u 2013.godini u okviru predviđenog Programa rada?Što je upravljiva i održiva vladavinska politika u postizbornom periodu?
Na ova pitanja su se osvrnuli i panelisti a kroz prizmu izbornih obećanja, kao i nedvosmislene povezanosti sa akuelnim lokalnim izborima u Crnoj Gori. Panel je otvorila Daliborka ULJAREVIĆ, izvršna direktorka CGO-a, a pored nje je govorio prof. dr Zoran STOJILJKOVIĆ sa Fakulteta političkih nauka Univerziteta u Beogradu, i ispred dvije najjače parlamentarne grupacije – Predrag SEKULIĆ iz poslaničkog kluba DPS-a i Miodrag LEKIĆ iz poslaničkog kluba DF-a.
Predstavljajući publikaciju „Izbori i izborni programi 2012 – suština ili forma?“ Vladimir Vučković, saradnik na programima u Centru za građansko obrazovanje (CGO), i jedan od koautora, rekao je da „Analizirajući kampanje političkih partija i koalicija u Crnoj Gori tokom parlamentarnih izbora, dolazimo do zaključka da predizborne ponude, tj. predizborna obećanja koje su predstavnici političkih subjekata slali građanima, u većini slučajeva bila uopštena, neodređena i nejasna. Umjesto ekonomskih i socijalnih pitanja, dominirala su uglavnom uopštena politička pitanja, koja su već bila primjetna kroz predizborne slogane političkih partija i koalicija.“ On je dodao da su „Analitički posmatrano, pored negativne kampanje koja je krasila minule parlamentarne izbore u Crnoj Gori, predizborni politički subjekti u cilju pridobijanja glasača, najveću pažnju posvetili: identitetskim pitanjima, pitanjima zapošljavanja, siromaštva, obrazovanja, organizovanog kriminiala i korupcije, zatim spoljnoj politici, decentralizaciji i regionalnom razvoju, dok su najmanje pažnje posvetili: pitanjima ljudskih i manjinskih prava, problemima osoba sa invaliditetom, RE populacije, pitanjima rodne ravnopravnosti, održivog razvoja i zaštite životne sredine, kulturi i sportu.“
Daliborka Uljarević je otvarajući panel ocijenila da “Razvoj kulture političkog pamćenja, kao i samih političkih ponuda i političkih subjekata, sporo napreduju. Činjenica da i dalje u Crnoj Gori imamo naglašeno negativne i personalne kampanje u odnosu na političke protivnike, pa čak i potencijalne saveznike, ukazuje na nizak nivo generalne političke kulture, brojne kadrovske i organizacione nedostatke političkih subjekata, ali i izostanak strategija dugoročnog djelovanja.”Ona je, takođe, rekla da “Nivo evropskih integracija, kao i podrška koju taj proces ima u crnogorskoj javnosti, ne korespondira sa karakterom političke dinamike koja artikuliše crnogorsku političku scenu. Istovremeno se otvaraju ključna pregovaračka poglavlja i žučno brane identitetski stavovi, ide se od personalnog poistovjećivanja sa državom do nepriznavanja simbola, a sve pozivajući se na demokratske i građanske principe”. Na kraju je zaključila da se u “proces izgradnje političkog pamćenja u Crnoj Gori trebalo mnogo ranije ući, što bi dovelo do bržeg zrijevanja crnogorskog političkog sistema i već sad mu dalo karakteristiku koja mu nedostaje na državnom nivou – a to je smjenjivost vlasti na izborima”.
U sesiji Predizborne ponude 2012. kroz prizmu izbornih programa i analiza efekata rada postizborne koalicione Vlade za 2013. godinu prof. dr Zoran STOJILJKOVIĆ je rekao da su “projekti poput ovog jako važni ako zemlja hoće da ima ozbiljnu, odgovornu i kompetentnu političku elitu”, pojašnjavajući da “To znači da počinju da se mjere izborna obećanja i jaz između predizbornih obećanja i postizborne prakse, što se posebno odnosi na vladajuće stranke. Tu je velika uloga civilnog društva i obrazovanih građana, jer je to neki prostor koji smanjuje koruptivnu zonu i vlast čini odgovornijom za ono što obećava”. Stoiljković je ocijenio da je “Crna Gora na putu da postane “normalna” zemlja – zemlja u kojoj postoji određena doza političke neizvjesnosti, a na ovom putu bi trebalo iz tzv. manjkave ili defektne demokratije da pređe u liberalnu.” Govoreći o jednom od konsenzusa svih relevantnih političkih aktera – evropskim integracijama, on je podsjetio da je “Crna Gora nakon prijema Hrvatske u EU, lider u evropskim integracijama u regionu”, istovremeno upozoravajući da se “ to mjesto dobija i gubi veoma lako”. Kao jedan od najvećih problema na političkom sceni Crne Gore, one je apostrofirao nepovjerenje među samim političkim akterima koje počinje da ozbiljno opterećuje i ostale procese.
Predrag SEKULIĆ iz poslaničkog kluba DPS-a je istakao da DPS ima dva oblika obećanja a to su strateška i konkretna obećanja. “Strateški cilj DPS-a je ulazak u EU, a ako želite da se ozbiljno bavite politikom onda nemate pravo da umanjujete volju građana koju oni potvrđuju kroz razna istraživanja. Kada kažemo da nećemo smanjivati penzije i plate to građanima uliva povjerenje, i to su konkretna obećanja”, dodao je Sekulić, naglašavajući da “DPS sva svoja obećanja ispunjava”.
Miodrag LEKIĆ iz poslaničkog kluba DF-a je ukazao da DF nije realizovao predizborni program jer nije imao vlast i mogućnost da na taj način mijenja stanje u Crnoj Gori, ali da jeste kontinuirano afirmisao predložene ideje i mjere. Lekić se osvrnuo na crnogorsku stvarnost ocijenjujući da “Nove afere zatrpavaju stare afere i ovaj sistem vladajuće partije veoma dobro funkcioniše i pokazuje nedostatak političkog pamćenja, ali i određenog oblika političke i istorijske samosvijesti.” On je još rekao da u tom smislu “nema političke stabilnosti u Crnoj Gori bez pravnog i političkog epiloga afere Snimak”. “Vlast i opozicija bi trebalo da se konfrontiraju na idejama, da bi bilo bolje građanima a izborna utakmica da bude neizvjesna. Vlast bi trebalo da preuzme odgovornost za stanje i za nepoštovanje zakona” zaključio je Lekić.
Nakon parlamentarnih izbora 2009. godine CGO je objavio publikaciju „Prilog razvoju političkog pamćenja u Crnoj Gori – parlamentarni izbori 2009“, kao početak svog rada na dokumentovanju političkih ponuda tokom izbornih ciklusa. Slijedila je publikacija „Izbori i izborni programi 2012: suština ili forma“, kao nastavak prikupljanja arhivskog materijala, a danas je dostupno i njeno dopunjeno izdanje uz nešto širu perspektivu koja obuhvata studiju o političkom spektru i pozicijama, kao i osvrt na analizu sadržaja, kvaliteta, dosljednosti i provjerljivosti izborne političke ponude. Cilj panel diskusije, kao i publikacije jeste da nastavi doprinositi objektivizaciji crnogorske političke scene, ali i poziv da zainteresovane strane izborima počnu da se bave na jedan drugačiji način nego do sada. Panel je propratio veliki broj učesnika, među kojima je bilo poslanika, predstavnika nevladinog sektora, sindikata, medija, studenata, diplomatskog kora, itd.
Svetlana Pešić, saradnica na programima